KRONİK HASTALIK TRİGEMİNAL NEVRALJİ NEDİR?
Aynı zamanda tic douloureux olarakta bilinen trigeminal nevralji, hisleri yüzden beyne taşıyan trigeminal siniri etkileyen kronik bir ağrıdır. Yani bir çeşit yüz ağrı denilebilir. Trigeminal nevralji durumu olan kişiler için diş fırçalamak veya makyaj yapmak gibi yüz çevresinde uygulanan çok hafif uyarıcı işlemler bile dayanılmaz bir ağrı hissine neden olabilir.
Ağrı atakları ile birlikte gelen bazı belirtilerin trigeminal nevralji habercisi olabileceğini ifade eden Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Dr. Alev Güner konu hakkında önemli bilgiler paylaştı.
TRİGEMİNAL NEVRALJİ NEDEN OLUR?
Trigeminal nevralji yaşanması durumunda yüzdeki hisleri beyne taşımak olan trigeminal sinirin işlevi bozulur. Trigeminal nevralji vakalarında asıl sorun, normal bir kan damarı ile beynin tabanında yer alan trigeminal sinir arasında gerçekleşen temas olarak isimlendirilir. Bu temas sinire baskı yapar ve zaman içerisinde hatalı sinyaller göndererek ağrı oluşumuna neden olur.
Trigeminal nevralji, bazı vakalarda ise yaşlanmanın bir sonucu olarak görülebilir veya bazı sinirleri koruyan miyelin kılıfına zarar veren multipl sklerozya da benzeri bir bozuklukla alakalı olabilir. Trigeminal nevraljiye, trigeminal sinire baskı yapan bir iyi ya da kötü huylu tümör de neden olmaktadır.
Bazı vakalarda trigeminal nevralji bir beyin lezyonu veya diğer anormallikler nedeniyle görülebilir. Yine diğer vakalarda cerrahi yaralanmalar, felç ya da yüz travması trigeminal nevraljinin ortaya çıkmasına neden başka faktörlerdendir.
Bireyde mevcut trigeminal nevralji çeşitli tetikleyicilerden dolayı şiddetli ağrı göstermeye başlar. Bu tetikleyiciler arasında bir rüzgara maruz kalmak, diş fırçalamak, gülümsemek, yemek yemek veya bir şeyler içmek, konuşmak, makyaj yapmak, tıraş olmak, yüze dokunulması veya yüzünü yıkamak gibi faaliyetler bulunabilir.
Trigeminal nevralji, yüzün tamamının ve başın ön yarısının dokunma hissinin beyne iletilmesini sağlayan sinirin bir rahatsızlıklarından biridir. Yüzün bir yarısında ciddi yanma, batma, elektrik çarpması gibi çok şiddetli ve kısa süreli bir ağrı ile kendini belli eder.
Ağrı atakları yüze dokunma, çiğneme, diş fırçalama, rüzgara maruz kalma, makyaj yapma, yutkunma ve konuşma gibi durumlarda tetiklenebileceği gibi ayrıca çok sıcak ve soğuk gıdaların alınması, gülümseme gibi yüzün gerildiği durumlarda da ortaya çıkabilir.
Ataklar saniyeler sürebileceği gibi defalarca tekrarlayabilir. Zaman içinde atakların sayısı ve süresi artabilir. Hastalar ağrı oluşmadan önce ağrının başlayacağını anlayabildikleri gibi ağrı sonrasında yüzde istemsiz kasılmalar olabilir.
Trigeminal sinirin beyin sapından çıkıp geçtiği alanlar üzerindeki anatomik yapılardaki dokuların basısı olabileceği gibi multipl skleroz ve sinir dokusunda hasara yol açabilen diyabet olarak ta sayılabilir.
Aile bireylerinde trigeminal nevraljinin bulunması birinci derece akrabalar için de risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Trigeminal nevralji pek çok hastada ağrılı ataklara bağlı olarak kaygı bozuklukları gelişmesine neden olabilmektedir.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Öncelikle bu belirtileri olanlardan ayrıntılı bir öykü alınması gerekir ve fizik muayenenin arkasından tetkiklere başlanır. Saptanan nedene bağlı olarak tedavi düzenlenir. Sinir üzerinde bası yapan bir lezyon saptanırsa cerrahi yöntemler uygulanır. Belirli bir lezyon bulunamazsa nevraljinin giderilmesine yönelik semptomatik tedaviye başlanır.
Normal ağrı kesiciler genelde etkin değildir. Bazı antiepileptik ilaçların etkisi bilinmektedir. Gerekli durumlarda antidepresanlar da tedaviye eklenebilir. Tedavi edilemeyen nevralji durumlarında kişinin yaşam kalitesi ve iş verimliliğinde önemli düşüşler sonucu ağır depresyon gelişebilir.