Türkiye ekonomisinin büyümesinde önemli yeri olan geri dönüşüm sektörünün temsilcileri, polietilen hurdası ithalatının yasaklanmasının Türkiye’de 350 bin kişiyi istihdam eden sektörde mağduriyetlere yol açacağını söyledi. Alınan kararın Avrupa Yeşil Mutabakat uyum çalışmalarını da olumsuz etkileyeceğini belirten sektör temsilcileri, yasağın bir ân önce tekrar gözden geçirilmesini bekliyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın talebi doğrultusunda 1 Ocak 2021 itibariyle önce karışık hurda plâstik ithalatına yasak getirildi. 18 Mayıs 2021 tarihi itibariyle de etilen polimer atık ithalatına da yasak getirildi. Bu gelişmelerin ardından geri dönüşüm sektörü temsilcileri, polietilen hurdası ithalat yasağının sektöre etkileri hakkında değerlendirmelerde bulundu. Bursa’da irili ufaklı yaklaşık 330 geri dönüşüm sektörü firmasının yer faaliyet gösterdiğini belirten Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Meclis Üyesi ve 14. Meslek Komitesi Üyesi Kağan Yeşil, ithalat yasağı kararının ardından işletmelerin büyük mağduriyetler yaşayacağını söyledi. Sektörde çalışanların işsiz kalma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını ifade eden Yeşil, “Bütün dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınının yanı sıra sektörümüz farklı bir sorunla karşı karşıya kaldı. Sektör olarak bu karardan bir an önce geri dönülmelidir. Sektörümüzün beklentisi bu yönde” dedi.
Devlet temel fonksiyonlarından olan denetim faaliyetlerini etkin şekilde yürütülmesinin önemine işaret eden Kağan Yeşil, Gümrük Müdürlüğü’nde yapılan denetimlerinin daha sıkılaştırılması gerektiğinin altını çizdi. İşletmelerin hiçbir suçu yokken cezalandırıldığını ifade eden Yeşil, alınan kararın Avrupa Yeşil Mutabakat çalışmalarını da olumsuz yönde etkileyeceğini vurguladı. Kağan Yeşil, “Avrupa bu konuya önem verirken atılan adım sektörü geriye götürecek, ciddi zararlara yol açacaktır. Sektöre yatırım yapan firmaların kapanmasına yol açacaktır. Hızlı bir şekilde bu karar tekrar gözden geçirilmelidir” dedi.
TOBB Atık ve Geri Dönüşüm Sektör Meclis Üyesi ve Emniyetli Geri Dönüşüm Firması Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Dursun, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın talebi doğrultusunda önce karışık hurda plastik ithalatına yasak getirildiğini ardından da 18 Mayıs 2021 tarihi itibariyle Etilen Polimer atık ithalatına yasak getirildiğini hatırlattı. 2020 yılı sonu itibariyle 10 milyar TL’lik pazar haline gelen plastik geri dönüşüm sektörünün büyük mağduriyetler yaşadığını ifade eden Dursun, “Atık çöp değil, aksine ekonomik malzemedir ve atığın geri dönüşümü çevreye yük de değildir. Bugün 1 ton plastiğin geri dönüşümü ile saatte 5775 KW elektrik enerjisi tasarrufu elde edilirken, biz plastik geri dönüşümünü bitirmek için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Sektörü hep birlikte öldürüyoruz. Özellikle karışık gruptaki plastik atıkların geri dönüşümü üzerinde çok büyük bütçelerle yatırım yapan tesisler, 2021 başından itibaren hammaddeye ulaşmakta çok büyük sorunlar yaşarken, bugün hayatımızın her noktasında kullanım yeri olan, Etilen Polimer ithalatının yasaklanması sektördeki birçok firmanın tamamen kapanmasına yol açacaktır.” ifadelerini kullandı.
“Rekabet gücümüzü zayıflatıyor”
Karışık plâstik ithalatının yasaklanması 5 aylık süre içerisinde 200 milyon TL’lik ileri teknolojik geri dönüşüm tesisi yatırımı yapan birçok işletmeyi hammadde krizi ile karşı karşıya bıraktığını ifade eden Dursun, “Resmi Gazetede yayımlanan yeni Tebliğ ile Geri Dönüşüm sektörünün herhalde batırılması hedeflenmektedir. Dünya markalarının hemen hepsinin geri dönüştürülmüş hammadde kullanma taahhütleri açıkladığı ve tedarikçilerini bu doğrultuda zorladığı bir dönemde, yerel kaynaklardan tedarik edemediğimiz bu atıkların ithalatını engellemek, endüstrimizin rekabet gücünü zayıflatmayacak mı? Unutmayalım, çözüme yasaklar ile değil; önlemler, düzenlemeler ve kontroller ile ulaşılır. Neden atık ithalatları ile ilgili sorunları çözmek için İhtisas Gümrükleri açmıyoruz? Neden ithalatı yapılan atık plastikleri Gümrüklerde denetlemiyoruz? Çevre ve Şehircilik Bakanımız, Ticaret Bakanımız ile Cumhurbaşkanımızdan 18 Mayıs 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “etilen polimerlerin” ithalatının yasaklanması ile ilgili düzenlemenin yeniden gözden geçirilmesini şahsım ve tüm sektör çalışanları adına önemle rica ediyorum” dedi.
Yasakların uygulanmaya başlandığı alanlarda ciddi anlamda yatırımlar gerçekleştirildiğini belirten BURKASAN Firması Yönetim Kurulu Başkanı Vedat Kılıç, “Biz pandemi döneminde 100 milyon TL yatırımla tesisimizi kurduk. Bizim gibi bu alanda yeni yatırım yapan en az 15 firma daha bulunuyor. Ayrıca kurulum aşamasında 10’a yakın tesis mevcut. Yasaklar yatırımlarımızı atıl bir hale dönüştürüyor. Türkiye çöp ithalatı yapıyor algısı yanlış. Bu ithalata konu olan atıklar polimer ayrıştırmaları yapılarak hammadde haline getirilen malzemeler. Döngüsel ekonomi çerçevesinde geri dönüştürülmüş hammadde kullanılması ile ilgili zorunlu sürece girildi. Türkiye’nin tekstille ilgili hammadde alıcıları Türkiye’deki tedârikçilerine geri dönüşümden elde edilmiş hammadde kullanmaları ile ilgili şart koşuyor. Geri dönüştürülmüş hammadde kullanılmaması yeni vergi ve yaptırımlara neden olacak.” diye konuştu.
Türkiye’nin petrole sahip olmaması nedeniyle hammaddenin yüzde 90’ına yakınını ithalat yoluyla temin ettiğini belirten Kılıç, konuşmasını şöyle sürdürdü; “Doğrusal ekonomide kullanılan üret, kullan ve at yöntemi kaynakların tükenmesine sebep olurken, hammadde ihtiyacını da önemli bir noktaya getirdi. Bu yüzden dünyanın önde gelen markaları üret, tüket, geri dönüştür ve tekrar kullan anlayışını benimsediler. Bu gelişim süreci özellik geri dönüşüm süreci olan atıkları stratejik bir ürün hâline getirdi. Yasaklar neticesinde bu alanda ortaya çıkmış büyük bir pazarı terk etmiş olacağız. Türkiye’nin geri dönüşüm maliyeti ucuz üretimden dolayı oldukça avantajlı durumda. Biz bu yasaklarla beraber pazardaki hakimiyetimizi de kaybediyoruz. Bu pazarı AB ülkelerine kendi elimizle veriyoruz. Bunun karşılığında yerli sanayinin hammadde ihtiyacı sürüyor. Bu yasaklarla beraber 200 dolara ithal etmediğimiz atıkların yerine 2000 dolar ödeyerek orijinal hammadde ithal edecek. Bu da Türkiye’de birçok malzemede enflasyon oluşturacak. Bu anlamda atık ithalatı genelgesi çok hızlı bir şekilde düzenlenerek özel izne tabi tutulmalı.”
Yasaklar bütün sektörleri olumsuz etkileyebilir
Geri dönüşüm sektörünün pandemi döneminde de üretimine ara vermeden istihdama katkı sağladığını belirten Turhan Geri Dönüşüm Firması sahibi Çevre Mühendisi İsmail Turhan, “ Petrole dayalı hammaddelerin ülkemize giriş maliyeti çok yüksek. Bizler aynı ürünleri geri dönüştürülmüş olarak çok daha düşük maliyetlerle üretebiliyoruz. Bu yasaklarla birlikte atık tedârikinde iç piyasada oluşacak yoğun talep nedeniyle maliyetlerde de hızlı bir yükselme meydana gelecektir. Bu durum geri dönüştürülmüş hammadde kullanan tüm sektörleri de olumsuz etkileyecektir” dedi.
İthalat yasağı ile birlikte üretim kapasitesinin yüzde 50’si kadar ithalat gerçekleştirebileceklerini belirten Turhan, “Polietilen, en çok kullanılan hammaddedir. Bu yasaklarla birlikte rekabet gücümüz de azalmaktadır. Kısa vadede bu yasağın kaldırılması ve kurumların denetim mekanizmalarının daha geliştirilmesi ile süreç daha sağlıklı yürütülebilecektir” şeklinde konuştu.